Nowe Miasto Lubawskie
53°25′32″N 19°35′16″E/53,425556 19,587778| miasto i gmina | |||||
 Rynek w Nowym Mieście Lubawskim | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Prawa miejskie |
1353 | ||||
| Burmistrz |
Józef Blank[1] | ||||
| Powierzchnia |
11,37[2] km² | ||||
| Wysokość |
82 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Strefa numeracyjna |
(056) | ||||
| Kod pocztowy |
13-300 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
NNM | ||||
Położenie na mapie powiatu nowomiejskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |||||
| 53°25′32″N 19°35′16″E/53,425556 19,587778
| |||||
| TERC (TERYT) |
2812011 | ||||
| SIMC |
0983563 | ||||
Urząd miejski ul. Rynek 113-300 Nowe Miasto Lubawskie | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Nowe Miasto Lubawskie (hist. Nowe Miasto nad Drwęcą[5], niem. Neumark in Westpreußen) – miasto w Polsce położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, nad rzeką Drwęcą.
Miasto daje nazwę gminie wiejskiej Nowe Miasto Lubawskie, której siedziba jest w Mszanowie.
Według danych z 31 grudnia 2021 roku Nowe Miasto Lubawskie liczyło 10 554 mieszkańców[6].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miejsce obrad sejmików elekcyjnych województwa chełmińskiego[7]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa toruńskiego. Nowe Miasto Lubawskie leży w historycznej ziemi chełmińskiej[8][9], w ramach której położone jest w ziemi lubawskiej[10][11], a także na obszarze dawnej ziemi Sasinów[12][13].
Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski miasto położone jest na pograniczu trzech mezoregionów: Pojezierza Brodnickiego, Doliny Drwęcy i Garbu Lubawskiego, stanowiących razem część makroregionu Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego[14].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Starożytność i wczesne średniowiecze[edytuj | edytuj kod]
W pierwszym tysiącleciu p.n.e. w okolicach dzisiejszego Nowego Miasta Lubawskiego pojawili się Prasłowianie z kręgu kultury łużyckiej. We wczesnym średniowieczu ziemie te zamieszkiwało pruskie plemię Sasinów[15].
Od XIV do XVII wieku[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o nowej osadzie pochodzi z 1325 roku z kroniki Piotra z Dusburga[16], w której znajduje się zapis, iż komtur krzyżacki ziemi chełmińskiej Otto von Luttenberg założył miasto w zakolu rzeki Drwęcy o nazwie Nuwenmarkt (Nowy Targ). W 1353 roku osadzie nadano z rąk Winrycha von Kniprode prawo miejskie na prawie chełmińskie[15]. W XIV wieku zbudowano kościół, a Krzyżacy zbudowali dookoła miasta mury obronne. W lipcu 1410 roku niedługo po bitwie pod Grunwaldem miasto zostało opanowane przez wojska króla Władysława Jagiełły, jednak na mocy I pokoju toruńskiego z 1411 roku powróciło jeszcze na kilkanaście lat w skład państwa zakonu krzyżackiego. W 1440 roku miasto przystąpiło do antykrzyżackiego Związku Pruskiego. W 1454 roku mieszczanie wypędzili z miasta Krzyżaków. W 1468 roku zostało przyłączone do Królestwa Polskiego, w zamian za Nidzicę. Miasto poważnie ucierpiało podczas Potopu szwedzkiego.
Od XVIII wieku do II wojny światowej[edytuj | edytuj kod]
W 1772 miasto weszło w skład zaboru pruskiego. W latach 1807-1815 Nowe Miasto znajdowało się granicach Księstwa Warszawskiego. W 1865 roku miejscowi Polacy powołali Towarzystwo Rolnicze przekształcone w 1893 roku w Bank Ludowy. Od 1920 roku miasto znalazło się w granicach II Rzeczypospolitej i wchodziło w skład województwa pomorskiego ze stolicą w Toruniu. Do 1 kwietnia 1937 roku nosiło urzędową nazwę „Nowemiasto – Pomorze”.
Dwa dni później od wybuchu II wojny światowej, 3 września 1939 roku miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie. 9 września, 15 października i 7 grudnia Niemcy przeprowadzili egzekucje Polaków. Wieczorem 20 stycznia 1945 roku przedpola miasta zajmuje 2 armia uderzeniowa oraz 8 samodzielny korpus pancerny gwardii II Frontu Ukraińskiego. Następnego dnia, po krótkiej wymianie ognia, oddziały radzieckie wkroczyły do miasta od strony Pacółtowa i Tylic, odbijając je z rąk Niemców[17]. Miasto zostaje zniszczone w ok. 40% przez wojska sowieckie[18].
Po 1945 roku[edytuj | edytuj kod]
W latach 1945–1950 Nowe Miasto Lubawskie wchodziło w skład województwa pomorskiego ze stolicą w Bydgoszczy. 6 marca 1950 miasto i powiat zostają przyłączone do województwa olsztyńskiego. W 1975 roku zlikwidowano powiat. W latach 1975–1998 Nowe Miasto Lubawskie administracyjnie należało do województwa toruńskiego. Od 1 stycznia 1999 roku miasto stało się siedzibą odtworzonego powiatu.
1 stycznia 1992 roku do Nowego Miasta Lubawskiego zostaje przyłączone Marianowo (28,16 ha) ze wsi Kurzętnik[19].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Gotycka Bazylika św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim. W 1330 roku ukończono budowę prezbiterium, a po 1350 roku wzniesiono nawy.
- Płyta nagrobna wójta zamku w Bratianie Kunona von Liebensteina z około 1407 roku
- nagrobek wojewody chełmińskiego Mikołaja Działyńskiego (zm. 1604) w stylu renesansowym
- ołtarz główny w stylu renesansowym
- Baszta Bramy Lubawskiej z II połowy XIV wieku w stylu gotyckim. Pierwotnie zwieńczenie obiegały wystające drewniane ganki, które zlikwidowano w XVIII wieku. W XV-XVI wieku przed bramą wybudowano barbakan. W XIX wieku zlikwidowano sterczyny na dachu baszty i rozebrano barbakan. Po 1920 roku przebito w baszcie przejście dla pieszych, w 1960 roku adaptowana na potrzeby PTTK, od 1984 roku użytkowana przez ZHP[20].
- Brama Brodnicka (Kurzętnicka) z II poł. XIV wieku w stylu gotyckim. W XIX wieku archiwum miejskie. Przejście w niej przebito około 1920 roku.
- fragmenty murów miejskich z XIV wieku
- Dawny kościół ewangelicki z 1912 roku, obecnie kino
- Ruiny klasztoru OO. Reformatów w Łąkach Bratiańskich (teren poklasztorny administracyjnie podlega miastu)
- Domy z XIX wieku
- Ratusz przy ul. Rynek 1
- Zabytkowa kamienica przy ul. Rynek 2, w której mieściła się redakcja przedwojennej gazety „Drwęca”
- Poczta przy ul. Działyńskich 1
- Spichlerz przy ul. 3-go Maja 16
- Dom przy ul. Bocznej 3
- Wybrane zabytki miasta
-
Bazylika św. Tomasza Apostoła -
Dawny kościół ewangelicki -
Brama Brodnicka -
Brama Lubawska -
Fragment murów miejskich wraz z pozostałościami baszty -
Ratusz -
Zabytkowa kamienica przy rynku -
Gmach poczty -
Spichlerz -
Ruiny klasztoru franciszkanów w Łąkach Bratiańskich
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_-_ruiny_klasztoru_reformat%C3%B3w_(01).jpg)
Muzea[edytuj | edytuj kod]
- Muzeum Ziemi Lubawskiej w Nowym Mieście Lubawskim
- Muzeum Rodu Działyńskich (w budowie)[21]
Kultura[edytuj | edytuj kod]
Większość inicjatyw kulturalnych realizowana jest poprzez Miejskie Centrum Kultury i Miejską Bibliotekę Publiczną oraz lokalne stowarzyszenia: Nowomiejskie Towarzystwo Kultury (afiliowane przy MCK) i Chór Harmonia. W początkach lipca organizowane są Dni Nowego Miasta Lubawskiego. Plenerowe koncerty organizują też w sezonie letnim browar Carlsberg i Polskie Radio Olsztyn.
Do cyklicznych imprez o charakterze ogólnopolskim należały w przeszłości:
- Ogólnopolski Zlot Fanów Zespołu Queen (lipiec), którego organizatorem był Zbigniew Kamiński
- Warsztaty teatralno-filmowo-muzyczne „Nowa Sztuka Nowe Miasto” organizowane przez gdański Teatr Znak (sierpień), którego reżyserem i założycielem był Janusz Gawrysiak
Na przedmieściu miasta zlokalizowane jest Miejsce Inicjatyw Pozytywnych Kacze Bagno, w którym organizowanych było wiele niekonwencjonalnych imprez kulturalnych. Założycielem i pomysłodawcą jest nowomieszczanin Michał Łapiński, wiceprezes Stowarzyszenia Edukacja pod Żaglami. W mieście kręcono film Strefa ciszy.
Media lokalne[edytuj | edytuj kod]
- Gazeta Nowomiejska – tygodnik
- Tygodnik Internetowy TI
- Gazeta Pomorska- wydanie toruńskie – codziennie jedna strona poświęcona informacjom z Brodnicy i Nowego Miasta Lubawskiego
- „Nowości Dziennik Toruński”
- Telewizja Eltronik – lokalna brodnicka telewizja, program dla Nowego Miasta
- KLIK Nowe Miasto dla Was – regionalny portal internetowy[22]
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Miasto stanowi ośrodek usługowy dla regionu rolniczego z drobnym przemysłem. Mieszczą się tu zakłady przemysłu:
- meblarskiego:
- materiałów budowlanych:
- Finishparkiet
- Jawor-Parkiet[27]
- stoczniowy i morski:
- domów holenderskich:
- Tom&Luk[31]
- obróbka metalu
- Monterbud[32]
- oraz inne:
W Nowym Mieście Lubawskim funkcjonuje 5,3 ha podstrefy Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Oświata[edytuj | edytuj kod]
W Nowym Mieście Lubawskim znajduje się:
- Przedszkole Miejskie przy ul. Tysiąclecia 3
- Trzy szkoły podstawowe:
- SP nr 1 im. Jana Pawła II, ul. Jagiellońska 3
- SP nr 2 im. Janusza Korczaka, ul. Tysiąclecia 33
- SP nr 3 im. Filomatów Nowomiejskich, ul. Działyńskich 14
Na terenie miasta zlokalizowana jest jedna szkoła średnia: Zespół Szkół im. C.K. Norwida przy ul. 3 Maja 24 wraz z internatem. W mieście działa filia Warmińsko-Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej.
Opieka zdrowotna[edytuj | edytuj kod]
W Nowym Mieście Lubawskim funkcjonuje Szpital Powiatowy im. Friedricha Lange na ul. Mickiewicza 10[37]. Szpital działa w formule podstawowej czterech oddziałów, tj. oddział dziecięcy, oddział chirurgiczny, oddział chorób wewnętrznych oraz oddział ginekologiczno-położniczy.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 30 czerwca 2013[38]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 11 230 | 100 | 5879 | 52,35 | 5351 | 47,65 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
980,21 | 513,46 | 466,75 | |||
| Rok | Ludność |
|---|---|
| XVI w. | ca. 1000 |
| 1812 | 719 |
| 1825 | 1 067 |
| 1834 | 1 299 |
| 1849 | 1 517 |
| 1875 | 2 371 |
| 1880 | 2 742 |
| 1885 | 2 678 |
| 1890 | 2 723 |
| 1900 | 3 144 |
| 1910 | 4 144 |
| 1916 | 3 577 |
| 1921 | 3 721 |
| 1927 | 3 901 |
| 1939 | 4 964 |
| 1945 | 4 672 |
| 1955 | 5 046 |
| 1965 | 6 450 |
| 1971 | 7 032 |
| 1975 | 7 650 |
| 1992 | 10 300 |
| 1998 | 10 800 |
| 2004 | 11 104 |
| 2006 | 11 403 |
| 2008 | 11 077 |
| 2012 | 11 145 |
| 2016 | 11 085 |
| 2020 | 10 709 |
| 2021 | 10 554 |
- Piramida wieku mieszkańców Nowego Miasta Lubawskiego w 2021 roku[39].
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2008[40] Nowe Miasto Lubawskie ma obszar 11,37 km², w tym:
- użytki rolne: 62%
- użytki leśne: 4%
Miasto stanowi 1,67% powierzchni powiatu.
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Przez miasto przebiega:
- 15 (Olsztyn) – Ostróda – Nowe Miasto Lubawskie – Toruń – Gniezno – Krotoszyn – Trzebnica – (Wrocław)
- 538 Radzyń Chełmiński – Łasin – Nowe Miasto Lubawskie – Uzdowo – Rozdroże
- w roku 1988 zlikwidowano linię kolejową Nowe Miasto Lubawskie – Zajączkowo Lubawskie
- 2 kwietnia 2000 roku przejechał przez Nowe Miasto Lubawskie ostatni pociąg na linii Iława – Brodnica kończąc tym samym erę kolei w mieście
- miasto łączy z innymi większymi ośrodkami komunikacja PKS (oddziały w Iławie i Brodnicy), którą można dojechać bezpośrednio do Iławy, Brodnicy, Olsztyna, Torunia, Bydgoszczy, Elbląga, Płocka, Gdańska, Warszawy.
Od 2022 roku miasto ma obwodnicę w ciągu drogi krajowej nr 15[41].
W mieście była stacja kolejowa Nowe Miasto Lubawskie.
Sport[edytuj | edytuj kod]
Sport nowomiejski znany był na arenie ogólnopolskiej poprzez KS Drwęca Nowe Miasto Lubawskie, który swymi korzeniami sięga roku 1919. Największe sukcesy w piłce nożnej klub odnosił w sezonie 2005/06 gdy grał w II lidze oraz w Pucharze Polski w sezonie 2004/2005 (dotarł do 1/16). Największe sukcesy lekkoatletyczne przypadają na lata 80. oraz początek 90. XX wieku. Lekkoatleci zdobyli łącznie 6 medali złotych, 11 srebrnych, 6 brązowych na imprezach rangi Mistrzostw Polski (w tym głównie Spartakiad Młodzieży oraz mistrzostw zrzeszeń sportowych). Obecnie KS Drwęca jest dwusekcyjny (piłka nożna – 5 grup, lekkoatletyka). Znani wychowankowie KS Drwęca to: Wiesław Lendzion, Grzegorz Domżalski, Hanna Wardowska, Jonatan Straus i Maciej Wolski.
W lipcu 2008 roku z inicjatywy jednego z byłych działaczy powstał NKS Drwęca 1 (później NKS Nowe Miasto Lubawskie z sekcją LA). Po 4 latach zawodnicy zostali przetransferowani do Olimpii Grudziądz, a NKS nie prowadzi dalszej działalności.
Istnieją także uczniowskie kluby sportowe:
- MUKS Olimpia (przy Gimnazjum)
- UKS Iskra (przy SP 1)
- UKS Sokół (przy SP 2)
- UKS Klub Taneczny AS (przy SP 2)
- UKS (przy Zespole Szkół im. C.K. Norwida)
W sportach motorowych na szczeblu regionu, krajowym jak i zagranicznym startują zawodnicy Automobilklubu Nowomiejskiego, który posiada własny autodrom.
Wyznania[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Kościół rzymskokatolicki[edytuj | edytuj kod]
W Nowym Mieście Lubawskim dominującą rolę odgrywa Kościół katolicki. W mieście funkcjonuje jedna parafia rzymskokatolicka pw. św. Tomasza Apostoła (sanktuarium Matki Bożej Łąkowskiej). Tu znajduje się siedziba Dekanatu Nowe Miasto Lubawskie (ok. 13 tys. wiernych).
Świadkowie Jehowy[edytuj | edytuj kod]
Od lat 60. XX w. w mieście działalność prowadzi społeczność Świadków Jehowy, która ma tu swój zbór (Sala Królestwa: Kurzętnik, ul. Żurawia 12)[42].
Nieistniejące[edytuj | edytuj kod]
Do wybuchu II wojny światowej nieliczna gmina żydowska miała swoją synagogę przy obecnej ulicy Kazimierza Wielkiego oraz nieistniejący cmentarz przy dzisiejszej ulicy Grunwaldzkiej. Do końca II wojny światowej w mieście miała swój kościół gmina ewangelicka. W latach 60. XX w. kościół, stojący na rynku, przebudowano na kino, które doczekało się gruntownego remontu zakończonego w 2021 roku. Od tej chwili kino zostało przekształcone w Kinoteatr Harmonia[43].
Baza noclegowa[edytuj | edytuj kod]
- Hotel MOSiR
- Hotel „Finish”
- Hotelik „Il’Cavaliere”
- pokoje gościnne „Szklana Róża - Sala weselna”
- Hotel Tiffany
- Hotelik Herbert
- Stara Olejarnia
- kwatery prywatne
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Droga Polska św. Jakuba – Ogrodniki, Suwałki, Olecko, Kętrzyn, Olsztyn, Gietrzwałd, Ostróda, Iława, Brodnica, Nowe Miasto Lubawskie, Brodnica, Toruń, Mogilno, Ostrów Lednicki, Gniezno, Poznań, Murowana Goślina, Sulęcin, Słubice.
Szlak Grunwaldzki – Olsztyn, Gietrzwałd, Zawady Małe, Stare Jabłonki, Ostróda, Pietrzwałd, Wysoka Wieś, Lubawa, Sampława, Bratian, Nowe Miasto Lubawskie, Boleszyn, Lidzbark, Działdowo, Nidzica, Łyna, Dąbrówno, Grunwald, Olsztynek, Dorotowo, Olsztyn.
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Powiat lubawski
- Cmentarz żydowski w Nowym Mieście Lubawskim
- Klasztor franciszkanów w Łąkach Bratiańskich
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Burmistrz - Józef Blank. umnowemiasto.pl. [dostęp 2022-06-15]. (pol.).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r. GUS
- ↑ Nowe Miasto Lubawskie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-17], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2021r.
- ↑ Nowe Miasto, Lubawskie czy nad Drwęcą?. umnowemiasto.pl, 2023-12-04. (pol.).
- ↑ Nowe Miasto Lubawskie (warmińsko-mazurskie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, wypadki drogowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-17] (pol.).
- ↑ Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 29.
- ↑ Antoni Czacharowski. Kupiectwo toruńskie w latach młodości Mikołaja Kopernika. „Rocznik Toruński”. 7, s. 29, 30, 1972. Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe Oddział w Poznaniu. ISSN 0557-2177. [dostęp 2022-09-20]. Cytat: […] pograniczne miasta ziemi chełmińskiej: […] Nowe Miasto Lubawskie i Lubawa pragnęły utrzymać swą dawną uprzywilejowaną pozycję gospodarczą w stosunku do sąsiednich ziem. (pol.).
- ↑ Roman Czaja: Miasta pruskie a zakon krzyżacki. Studia nad stosunkami między miastem a władzą terytorialną w późnym średniowieczu. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1999, s. 99. ISBN 83-231-1050-6. Cytat: […] w zjeździe uczestniczyło 12 miast, głównie z ziemi chełmińskiej ([…] Nowe Miasto Lubawskie) […]. (pol.).
- ↑ Teresa Mroczko: Architektura gotycka na ziemi chełmińskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 255. ISBN 83-01-01017-7. Cytat: Nowe Miasto Lubawskie położone jest w tej części ziemi lubawskiej, która w XIV w. należała do zakonu. (pol.).
- ↑ Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII–XVI wieku. Zenon Hubert Nowak (red.), Roman Czaja (red.). Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2000, s. 49. ISBN 83-87639-26-5. Cytat: W latach dwudziestych XIV w. nasiliła się akcja kolonizacyjna w ziemi lubawskiej, gdzie Krzyżacy lokowali Nowe Miasto Lubawskie (ok. 1325 r.) […]. (pol.).
- ↑ Przewodnik po Polsce. Kazimierz Marcinek (red.). Wyd. 4. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1976, s. 672. OCLC 830222091. Cytat: N. Miasto Lubawskie […]. Położ. na ziemi plemienia Sasinów. (pol.).
- ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1984, s. 191. ISBN 83-04-01090-9. Cytat: […] cały górny bieg Drwęcy wraz z całą ziemią lubawską – to pierwotnie dziedzina pruska plemienia Sasinów […]. (pol.).
- ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 (pol.).
- ↑ a b Historia [online], www.umnowemiasto.pl (pol.).
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 54-55.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 757
- ↑ Historia miejscowości – Nowe Miasto Lubawskie [online], sztetl.org.pl (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497
- ↑ http://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i5/i2/i7/i7/r5277/BaranskiM_BasztaBramy.pdf
- ↑ Ocalić od zapomnienia czyli "Dom Aneczki" w remoncie [online], gazetaolsztynska.pl, 11 maja 2020 (pol.).
- ↑ Nowemiasto.dlawas.info – portal informacyjno-rozrywkowy [online], DlaWas.info (pol.).
- ↑ KRS: 0000269544 [online], krs-online.com.pl [dostęp 2023-04-19].
- ↑ KRS: 0000286961 [online], krs-online.com.pl.
- ↑ OIKO FABRYKA MEBLI MARIAN GIERSZYŃSKI, Nowe Miasto Lubawskie [online], OWG [dostęp 2023-04-19].
- ↑ Amak – Amak, Lubawa, domy, bloki, budownictwo, pracownia projektowa [online] [dostęp 2023-06-25] (pol.).
- ↑ O firmie [online], jawor-parkiet.pl [dostęp 2023-04-19] (pol.).
- ↑ Prezydent Andrzej Duda w stoczni nad Drwęcą [online], gazetaolsztynska.pl, 30 maja 2020 [dostęp 2023-04-19] (pol.).
- ↑ HABER YACHTS sp. z o.o [online], GospodarkaMorska.pl [dostęp 2023-04-19] (pol.).
- ↑ Osprzęt dla statków, okucia, armatura i sterowanie zdalne okrętowe - | Simex - przemysł morski [online], www.pphusimex.pl [dostęp 2023-06-25].
- ↑ TOM&LUK [online], Rejestr.io [dostęp 2023-04-19].
- ↑ Monterbud Sp z oo [online], www.facebook.com [dostęp 2023-06-25] (pol.).
- ↑ DAWO OPAKOWANIA DARIUSZ WOLSKI, Nowe Miasto Lubawskie [online], OWG [dostęp 2023-04-19].
- ↑ P.P.H FOLSTRECZ PIOTR BUŁKOWSKI, Nowe Miasto Lubawskie [online], OWG [dostęp 2023-04-19].
- ↑ BROWAR NOWOMIEJSKI [online], Rejestr.io [dostęp 2023-04-19].
- ↑ SZLIFMAR sp. z o.o., NOWE MIASTO LUBAWSKIE [online], OWG [dostęp 2023-04-19].
- ↑ Szpital Powiatowy w Nowym Mieście Lubawskim na szpitalnml.pl
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30.VI.2013 r. [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2013-10-30].
- ↑ Nowe Miasto Lubawskie (warmińsko-mazurskie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, wypadki drogowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-17] (pol.).
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Obwodnica Nowego Miasta Lubawskiego oddana do ruchu - Ministerstwo Infrastruktury - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Infrastruktury [dostęp 2023-01-14] (pol.).
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-02-05].
- ↑ Prace w kinie zmierzają ku końcowi, otwarcie we wrześniu [online], gazetaolsztynska.pl [dostęp 2023-01-17].
- ↑ O mieście. nowemiastolub.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-08)]..
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej – Nowe Miasto Lubawskie
- Nowemiasto nad Drwęcą, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 229.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
